SLAGANJE SILA

Dijagram sila

Neka na telo u odredjenoj situaciji deluje više sila. Možemo nacrtati dijagram koji daje relativni odnos intenziteta, smerova i pravaca svih sila koje na to telo deluju.
Ako je potrebno podsetite se kako se grafički predstavlja sila kao vektorska veličina.

Kod crtanja ovih dijagrama telo na koje deluju sile predstavlja se kao kutija u čijem su centru napadne tačke svih sila. Vektor svake sile na dijagramu ima pravac i smer te sile.

Primer ovakvog dijagrama:

- sila kojom podloga deluje na telo - sila kojom neko drugo telu deluje na posmatrano telo - sila trenja - gravitaciona sila

Kod crtanja ovakvih dijagrama potrebno je znati vrste sila koje mogu da deluju na neko telo.
Vektor rezultujuće sile (njen pravac, smer i intenzitet) nalazimo tako što saberemo vektore svih sila koje deluju na telo. Pogledajte operacije sa vektorima.

Pred vama je simulacija u vidu Java Appleta koja vizuelno prikazuje slaganje sila. Broj sila (od 2 do 5), intenzitet, pravac i smer njihovih vektora možete sami da menjate. Pritiskom na taster "Odredi rezultantu" možete videti grafičko određivanje vektora rezultantne sile (prikazan je crvenom bojom).

NAPOMENA: Ukoliko ne možete da pokrenete simulaciju verovatno vam je potreban Java plug-in. Isti možete da preuzmete sa web adrese: http://java.sun.com/j2se/downloads/index.html

Ukoliko je ukupna suma svih sila koje deluju na telo jednaka nuli, te sile su u ravnoteži, tj. na telo deluju ravnotežne sile.
Ukoliko se rezultujuća sila razlikuje od nule, na telo deluju neravnotežne sile tj. sile koje nisu u ravnoteži.

  PROVERA RAZUMEVANJA

1. U narednim primerima su opisane neke fizičke situacije. Pokušajte da nacrtate dijagram za svaku od njih. (U toku rada konsultujte se sa kolegama i predavačem).

• Nacrtajte dijagram svih sila koje deluju na knjigu koja miruje na stolu.
• Tri dečaka se otimaju oko igračke. Dečak A vuče igračku udesno silom od 30 N, dečak B je vuče ulevo silom od 25 N, a dečak C vuče igračku naviše silom od 20 N. Odredite rezultujuću silu koja deluje na igračku (intenzitet, pravac i smer).
  
• Jaje slopodno pada iz gnezda. Zanemariti silu otpora vazduha. Nacrtati dijagram sila.
  
• Ptica se spušta sa grane na zemlju lebdeći kroz vazduh (ne mašući krilima) konstantnom brzinom. Nacrtati dijagram sila koje deluju na pticu pri čemu treba uzeti u obzir i silu otpora vazduha.
  
• Knjigu na stolu guramo kako bi se ona prebacila na drugi kraj stola konstantnom brzinom. Uzeti u obzir silu trenja, a zanemariti silu otpora vazduha i nacrtati dijagram sila koje deluju na knjigu.