Dr Predrag Jakšić

Nastava iz predmeta razviće životinja ima za cilj da upozna studente oba smera (Diplomirani biolog i Diplomirani biolog – ekolog) sa osnovnom problematikom i savremenom terminologijom istorije razvoja, klasičnim i savremenim metodama u ovom predmetu, embriologijom, histologijom i mikroskopskom anatomijom. Pored sticanja klasičnog znanja ovih nauka uloga nastave ovog predmeta je i da pripremi studente za uspešnije savlađivanje i praćenje nastave iz srodnih disciplina tokom treće i četvrte godine studija.

Program predavanja

Osnovna šema rasporeda materije podrazumeva da se u III se­mestru obrađuju poglavlja a) istorija razvoja embriologije, his­tologije i mikroskopske anatomije; b) metode u embriologiji, histologiji i mikroskopskoj anatomiji, i c) embriologija. U IV semestru se obrađuju poglavlja a) histologija i b) mikroskopska anatomija.

•  Uvod. Predmet istraživanja histologije, embriologije i mikroskopske anatomije.

•  Istorijski razvoj embriologije, histologije i mikroskopske anatomije.

•  Metode eksperimentalnog rada u citologiji, histologiji i mik­roskopskoj anatomiji.

•  Mikroskopske metode: svetlosni mikroskop, mikroskopija u tamnom polju, fazno-kontrastna mikroskopija, fluorescentna mikroskopija, UV fluorescentna mikroskopija, polarizaciona mikroskopija. Mikrometrija, aparat za crtanje, mikromanipulator.

•  Elektronska mikroskopija: transmisioni elektronski mikroskop, Skenirajući elektronski mikrosdkop, mikroskopi nove generacije

•  Fizičko-hemijske metode u embriologiji i histologiji: frakcionisanje, autoradiografija, metoda kulture ćelija, tkiva i organa, transplantacija, kloniranje.

•  Polnost kod životinja.

•  Razviće polnih ćelija (gameta) – gametogeneza: poreklo primarnih polnih ćelija, migracija primarnih gonocita, poreklo i položaj gonada.

•  Gametogeneza – proces sazrevanja polnih ćelija: razvoj muških polnih ćelija – spermatogeneza, građa spermatozoida, razvoj ženskih polnih ćelija – oogeneza,

•  ishrana oocita, pripremanje za deobu sazrevanja i sintetički procesi u oociti, sinteza i odvajanje vitelusa, sazrevna deoba oocita.

•  Tipovi jajnih ćelija, omotači (opne) jajnih ćelija

•  Oplođenje i ooplazmatična segregacija, sadejstvo gameta, procesi koji slede po oplođenju, partenogeneza.

•  Brazdanje. Određivanje i biološki značaj brazdanja, osobine ćelijskih ciklusa pri brazdanju, prostorna organizacija brazdanja, zakonomernosti vezane sa postojanjem i raspodelom vitelusa.

•  Morula i blastula. Tipovi blastule.

•  Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa. Formiranje mezoderma. Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa kod Amphioxusa. Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa kod riba.

•  Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa kod vodozemaca.

•  Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa kod ptica. Embrionalne adaptacije. Telesne duplje i šupljine.

•  Gastrulacija i formiranje primarnih začetaka organa kod sisara. Ekstraembrionalni organi kod sisara. Placentacija kod sisara.

•  Faktori kontrole i upravljanja toka embrionalnog razvoja. Po­tencijalna svojstva i embrionalni razvoj. Izražajnost potencijalnih svojstava na različitim nivoima. Molekularno-genetski faktori kontrole i upravljanja, fiziološki faktori kontrole i upravljanja.

•  Mehanizmi kontrole i upravljanja toka embrionalnog razvoja. Efekti indukcije.

•  Histološka diferencijacija. Hemijska osnova diferencijacije. Reverzibilnost diferencijacije.

•  Organogeneza. Morfogenetski procesi u epitelu. Morfogenetski procesi u mezenhimu. Razviće opšteg oblika tela. Embrionalno poreklo organa.

•  Rastenje. Definicija i tipovi rastenja. Rast na ćelijskom i intraćelijskom nivou. Proporcionalni i disproporcionalni rast organa. Korelacije rasta.

•  Preobražaj (metamorfoza). Promene telesne organizacije za vreme metamorfoze kod vodozemaca. Metamorfoza kod insekata. Metamorfoza kod plaštaša na primeru ascidije.

•  Regeneracija. Starenje i smrt.

•  Nauka o tkivima – histologija. Definicija, osnovne odlike, geneza i podela tkiva.

•  Epitelna tkiva. Histogeneza i opšte odlike epitelnih tkiva. Podela epitela prema morfološkim odlikama: jednoslojni epiteli (jednoslojni pločasti epitel, jednoslojni kockasti niskoprizmatični epitel, jednoslojni cilindrični visokoprizmatični epitel, jednoslojni cilindrični epitel sa trepljama, pseudostratifikovani epitel), višeslojni epiteli (epiteli prelaznog tipa, višeslojni pločasti epitel, višeslojni cilindrični epitel).

•  Podela epitela prema funkcionalnim odlikama: zaštitni epiteli, apsorpcioni epiteli, žlezdani ili sekrecioni epiteli, transportni epiteli, klicin epitel, receptorski ili čulni epitel.

•  Vezivna tkiva. Histogeneza i opšte odlike vezivnih tkiva. Sastavne komponente vezivnog tkiva (vanćelijski matriks vezivnog tkiva, vlakna vezivnog tkiva, ćelije vezivnog tkiva).

•  Podela vezivnih tkiva. Embrionalna vezivna tkiva (mezenhimsko vezivno tkivo, sluzno vezivno tkivo). Adultna vezivna tkiva (vezivno tkivo u užem smislu, vezivna tkiva sa posebnim odlikama).

•  Potporna vezivna tkiva. Histogeneza i opšte odlike potpornih vezivnih tkiva. Hrskavičavo vezivno tkivo. Koštano tkivo.

•  Mišićno tkivo. Histogeneza i opšte odlike mišićnog tkiva. Glatko mišićno tkivo. Poprečno-prugasto mišićno tkivo. Srčano mišićno tkivo.

•  Nervno tkivo. Neurogeneza i opšte odlike nervnog tkiva. ]elije nervnog tkiva. Nervna ćelija, neuron. Mijelinski omotač. Sinapsa. Neurosekretorna ćelija. Regeneracija nervnih ćelija.

•  Periferni nervni sistem. Ganglije. Centralni nervni sistem. Mozak. Prateće ćelije centralnog nervnog sistema.

•  Mikroskopska anatomija (organologija). Receptorske ćelije i čula. Geneza receptorskih ćelija i čula.

•  Pojam i podela čula. Pregled histološke organizacije pojedinih čula. Mehanoreceptori, Hemoreceptori. Elektromagnetni receptori.